زمانی كه 'محمد بوعزیزی' شهروند سبزی فروش تونسی، دست به خودسوزی زد، بطور قطع نمی دانست انعكاس عمل او نه فقط ساختارهای سیاسی داخلی كشورهای خاورمیانه را متحول می كند، بلكه تغییرات عمیقی در توازن قدرت در خاورمیانه و نظام امنیتی آن ایجاد خواهد كرد.

تصویب پیشنهاد ممنوعیت عادی سازی روابط تونس با رژیم صهیونیستی در كمیسیون حقوق و آزادی های اساسی مجلس موسسان تونس، یكی از نشانه های این تغییرات عمده در خاورمیانه است.

** روابط تونس- رژیم صهیونیستی در گذشته

---------------------------------------------------

پیشینه روابط تونس- رژیم صهیونیستی ادوار مختلفی را پشت سر گذاشته است. در سال 1982 میلادی (1361 خورشیدی) پس از اخراج ساف (سازمان آزادی بخش فلسطین) از لبنان، 'حبیب بورقیبه' رییس جمهوری وقت تونس، همزمان با روابطی كه با رژیم صهیونیستی داشت، به 'یاسر عرفات' رهبر وقت این سازمان، اجازه داد دفتر ساف را در تونس برپا كند.

رژیم صهیونیستی نتوانست حضور ساف را در تونس تحمل كند زیرا نیروهای آن، متهم به كشتن شهروندان این رژیم در شهر 'قابس' شدند. همین مساله موجب حمله هوایی رژیم صهیونیستی به دفتر ساف در تونس شد و به این ترتیب روابط دو طرف رو به سردی گذاشت.

لذا در این دوره، رابطه تونس هم با فلسطینیان و هم با رژیم صهیونیستی برقرار بود و تونس سیاست میانه ای نسبت به این رژیم در پیش گرفته بود.

اما از سال 1994میلادی (1373 خورشیدی) روابط تونس با رژیم صهیونیستی بهبود یافت زیرا عرفات یك سال پیش از آن با امضای قرارداد اسلو، صلح با اسراییل را پذیرفت و این مساله زمینه افزایش روابط تونس و این رژیم را فراهم ساخت.

به دنبال امضای قرارداد اسلو روابط تونس- رژیم صهیونیستی تحت حمایت آمریكا رو به گسترش نهاد. در آوریل 1996میلادی (فروردین ماه 1375 خورشیدی) این رژیم دفتر حاقظ منافع خود را در تونس افتتاح كرد و در یك ماه بعد نیز این كشور اقدام مشابهی را در تل آویو انجام داد.

بهبودی روابط تونس- رژیم صهیونیستی 6 سال بیشتر دوام نیاورد زیرا پس از شروع انتفاضه دوم فلسطین در سال 2000 میلادی (1379 خورشیدی) 'زین العابدین بن علی' رییس جمهوری بركنار شده تونس، در اعتراض به خشونت تل آویو ضد فلسطینیان روابط دیپلماتیك این كشور را با این رژیم قطع نمود و دفتر حافظ منافع خود را بست.

با این حال، روابط غیررسمی بین دوطرف در بخش های مختلف از جمله توریسم و تجارت ادامه یافت به طوری كه طی سال های اخیر و پیش از پیروزی انقلاب اخیر تونس، سالانه بیش از 10 هزار توریست صهیونیستی از تونس بازدید می كردند.

** روابط تونس- رژیم صهیونیستی پیش از پیروزی انقلاب یاسمین

----------------------------------------------------------------------

رژیم صهیونیستی به طور فعالانه روابط اقتصادی خود را با تونس طی سال های اخیر و پیش از پیروزی انقلاب تونس در زمینه توریسم، تجارت و سرمایه گذاری گسترش داده بود.

هرچند آمار رسمی در این زمینه وجود ندارد اما داده هایی تقریبی ارایه شده است. برای مثال نوزدهم اكتبر 2008 میلادی (بیست و هشتم مهرماه 1387 خورشیدی)، روزنامه صهیونیستی 'گلوبز' با انتشار مقاله ای تحت عنوان 'تونس: فرصتی پیش چشم ما' اشاره داشت كه تجار و سرمایه گذاران صهیونستی، علاقه زیادی به افزایش روابط اقتصادی با تونس در زمینه سرمایه گذاری و تجارت نشان می دهند؛ زیرا حكومت این كشور قراردادی 200 میلیون دلاری برای ساخت كارخانه سیمان در تونس به تل آویو پیشنهاد داده بود كه منجر به بازدید شركت های وابسته به این رژیم از تونس شد.

از نظر فرهنگی نیز اسراییل به دنبال عادی سازی روبط با تونس بود. در این زمینه روزنامه صهیونیستی 'هاآرتص' در مقاله ای كه در دسامبر 2010 میلادی (1389 خورشیدی) منتشر كرده بود، از تلاش های رژیم صهیونیستی برای برقراری ارتباط با ناشران تونسی پرده برداشت.

هرچند هاآرتص به نام ناشران تونسی اشاره ای نداشت اما تاكید كرد تل آویو برای ترجمه رمان های عبری به زبان عربی به منظور انتشار یافتن توسط ناشران تونسی تلاش می كند. اگرچه در این زمان نیز مساله عادی سازی روابط رژیم صهیونیستی با دولت های عربی زیر فشار افكار عمومی جهان عرب قرار داشت.

تل آویو از آغاز انقلاب تونس در مورد آن نگران بود. رسانه های صهیونیستی حوادث تونس را به طور گسترده ای پوشش می دادند. آنها از پیروزی انقلاب این كشور كه منجر به سقوط رژیم بن علی می شد، ابراز نگرانی می كردند زیرا انعكاس این انقلاب، الزامات سیاسی و امنیتی فراوانی را در زمینه تصمیم سازی و عملكرد بنگاه های رسانه ای، روزنامه ها و مراكز پژوهشی در امور عربی ایجاد می كرد.

این امر تا جایی رسید كه دستگاه های امنیتی رژیم صهیونیستی از طریق رهبران یهودی تونس به كسب گزارش هایی درباره گسترش انقلاب و تظاهرات عمومی در تونس می پرداختند.

نگرانی صهیونیست ها تا حدی رسید كه 'بنیامین نتانیاهو' نخست وزیر رژیم صهیونیستی، در دوازدهم اكتبر 2011 میلادی (بیست و یكم مهرماه 1390 خورشیدی) طی یك سخنرانی در كابینه این رژیم با نگرانی اعلام كرد انقلاب تونس امنیت منطقه ای را دگرگون خواهد ساخت.

منظور او از امنیت منطقه ای، امنیتی است كه از طریق همكاری رژیم های فاسد عربی با برنامه منطقه ای صهیونیستی- آمریكایی برای اسراییل به وجود آمده بود.

نتانیاهو اظهار داشت درسی كه باید از انقلاب تونس گرفته شود این است كه باید بر جنبه امنیتی هر نوع توافق صلحی تاكید شود.

** تغییرات در روابط دوجانبه پس از پیروزی انقلاب یاسمین

-----------------------------------------------------------------------------

بلافاصله پس از پیروزی انقلاب تونس، مقام های صهیونیستی به دلیل احتمال قطع روابط غیررسمی تونس با تل آویو ابراز نگرانی كردند؛ تا جایی كه سخنگوی نخست وزیر این رژیم در حالی كه نگرانی در چهره اش نمایان بود اعلام كرد 'نگرانی ما بعد از موفقیت این انقلاب، به احتمال قرار گرفتن تونس در كنار نیروهای افراطی جهان عرب باز می گردد'.

بسیاری از كارشناسان امور عربی در اتاق های فكر و رسانه های صهیونیستی به علل شكلگیری، گسترش و موفقیت انقلاب تونس پرداخته اند. آنها حتی در دوره آغاز انقلاب، نتوانستند ترس خود را از این مساله پنهان كنند كه سرنگونی رژیم سركوبگر و فاسد بن علی می تواند سرمشق دیگر ملل عرب منطقه برای سرنگونی سایر رژیم های فاسد عرب قرار گیرد.

در ژانویه 2011 میلادی (دی ماه 1389 خورشیدی)، 'شلومو بروم' پژوهشگر ارشد موسسه مطالعات امنیت ملی اسراییل در دانشگاه تل آویو، همین نگرانی ها را در مقاله ای با عنوان 'انعكاس فروپاشی رژیم تونس در جهان عرب' به بحث گذاشت.

او اشاره داشت نشانه های اعتراض و تظاهرات عمومی در همه دولت های عرب وجود دارد. به عقیده او، دولت های فاسد عربی ابزارهای وسیعی برای كنترل اعتراضات دارند و موفق به كنترل آنها در آینده نزدیك خواهند شد.

البته گذشت زمان نشان داد كه این پیش بینی پژوهشگران صهیونیست چندان هم درست نبوده است و رژیم های فاسد عربی نه فقط موفق به كنترل اعتراضات در كوتاه مدت نشدند بلكه دامنه اعتراضات این كشورها را دربرگرفت.

پژوهشگران صهیونیستی معتقد بودند اگر انتخابات در تونس برگزار شود و نظام دموكراتیك استواری در آن برقرار شود، دیگر جوامع جهان عرب به دنبال تكرار این مدل خواهند رفت. به همین دلیل آنها به مقام های خود هشدار دادند تل آویو باید نگران گسترش انقلاب تونس در دولت های همسایه بویژه مصر و اردن باشد؛ زیرا مشخص نیست پس از رژیم آشفته مصر در دوره 'حُسنی مبارك' رییس جمهوری مخلوع این كشور، انقلابیون با چه هویتی بر سر كار می آیند.

اگرچه این مح9�قان به ثبات سیاسی مصر در كوتاه مدت اعتقاد داشتند اما حُسنی مبارك چند ماه بیشتر دوام نیاورد.

از طرفی اردن نیز در بحران اقتصادی قرار دارد و بخش عظیمی از جمعیت آن از رژیم حاكم بر این كشور ناراضی اند.

پژوهشگران صهیونیستی همچنین از خلاء سیاسی به وجود آمده در خاورمیانه بر اثر انقلاب های عربی ابراز نگرانی كردند. انزواگرایی رژیم های عربی منجر به افزایش نقش آفرینی ایران و تركیه در منطقه شد و در نتیجه تل آویو بویژه از افزایش حضور منطقه ای ایران ضرر كرد.

بنابراین رژیم صهیونیستی از سه جهت نگران انقلاب تونس بود:

نخست: احتمال قطع روابط غیررسمی تونس با تل آویو؛ دوم: طرح انقلاب تونس به عنوان مدلی برای مردم كشورهای دارای رژیم های فاسد و سركوبگر خاورمیانه؛ و سوم: برقراری ثبات سیاسی و تاسیس نظام دموكراتیك در تونس كه این نیز به نوبه خود می تواند مدلی برای دیگر كشورهای عربی خاورمیانه باشد.

از نظر رژیم صهیونیستی، ثبات سیاسی و ادامه حضور رژیم های عربی فاسد، بهترین گزینه برای صهیونیسم بود اما بدترین سناریوی ممكن از نظر این رژیم، ایجاد دولت های اسلامی برآمده از انتخابات مردمی است كه به نظر می رسد همین گزینه نیز به وقوع پیوسته است.

از نظر رژیم صهیونیستی این دولت ها می توانند شكاف موجود میان مردم و حكومت را در كشورهای عربی كاهش دهند یا حتی این شكاف را از بین ببرند كه در نتیجه منجر به قطع روابط این كشورها با رژیم اشغالگر قدس می شود.

این رژیم بخوبی می داند مردم در كشورهای عربی و اسلامی از سیاست های خصومت آمیز رژیم صهیونیستی نسبت به فلسطینیان ناراحت هستند و ایجاد دولت های مردمی با رویكرد اسلامی، روابط آنان را با تل آویو تحت الشعاع قرار خواهد داد زیرا چرخشی استراتژیك در سیاست های اعراب نسبت به رژیم صهیونیستی به وجود می آورد و سیاست آنها را به سمت 'مقابله' سوق می دهد.

** آینده تاریك روابط تل آویو- تونس

------------------------------------------------

گذشت زمان نشان داد نگرانی رژیم صهیونیستی درست بوده است.

برگزاری اولین انتخابات در تونس پس از سقوط بن علی، از توان بالای اسلامگرایان در بسیج اجتماعی پیش از انقلاب پرده برداشت؛ زیرا اسلامگرایان با پیروزی حزب 'النهضه' به رهبری 'راشد الغنوشی' نشان دادند نظام سیاسی جدید تونس، اسلامی خواهد بود.

در این رقابت انتخاباتی سوسیالیست ها، لیبرال ها و مستقل ها آرای كمتری نسبت به حزب النهضه كسب كردند و راشد الغنوشی اعلام كرد حكومت جدید تونس، حكومتی اسلامی خواهد بود كه اجرای احكام و قوانین اسلامی را در نظر دارد.

الغنوشی بارها اعلام كرده تحمل رژیم صهیونیستی برای مسلمانان غیرممكن است و آزادی فلسطین نه تنها قابل مذاكره نیست بلكه عادی سازی روابط تونس با رژیم صهیونیستی نیز جرم است.

این اظهارات و تصویب پیشنهاد ممنوعیت عادی سازی روابط تونس با رژیم صهیونیستی و گنجاندن بندی در قانون اساسی جدید این كشور به همین منظور، نشانه چرخشی استراتژیك در روابط تل آویو- تونس است.

هر چند طی سال های پیش از انقلاب تونس، این روابط پر نوسان بوده است اما این نوسان ناشی از حوادث روز و نه تغییر راهبردها بود.

پیشنهاد ممنوعیت عادی سازی روابط تونس با رژیم صهیونیستی و گنجانده شدن آن در قانون اساسی تونس بدین معنی است كه مشی حاكم بر سیاست خارجی این كشور با تغییر دولت ها امكان تغییر ندارد و بنابراین رژیم صهیونیستی نه فقط نخواهد توانست از روابط دیپلماتیك استفاده كند بلكه همه روابط غیررسمی موجود نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.

از طرفی، تصویب این قانون روشنگر ماهیت اسلامی انقلاب تونس است. این قانون نشان می دهد حاكمان جدید این كشور با وجود تبلیغات رسانه ای موجود، از سیاست های اسلامی پیروی می كنند. بیداری اسلامی بتدریج ماهیت خود را نشان می دهد و بازتاب افكار عمومی تونس در حاكمان آن متجلی شده و آزادی فلسطین به عنوان موضوعی غیرقابل تجدیدنظر نمایان می شود.

هرچند نوع اسلام سیاسی حاكم بر تونس لزوما از جنسی نیست كه بتواند تمامی سیاست های اسلامی را در عرصه داخلی و منطقه ای پیاده كند اما می توان امیدوار بود انزوای رژیم صهیونیستی در منطقه در حال افزایش است.

از آنجایی كه انقلاب تونس جرقه انقلاب های خاورمیانه را روشن كرد، نوع مدل حاكم پس از انقلاب نیز می تواند الگو واقع شود. حاكمیت نظام اسلامی



:: برچسب‌ها: واشنگتن , نیویورک شهرستان , دوستان ,
:: بازدید از این مطلب : 302